آموزش مهارت‌های ضروری پژوهش

در یک نگاه کلی، دوره مهارت‌های ضروری پژوهش که جزئی از اصول مقاله نویسی است در شش بخش ارائه شده است. آغاز پژوهش با مجموعه‌ای از دغدغه‌هاست. اولین گامِ پژوهش تبدیل این دغدغه‌ها به مسئله پژوهشی است. در بخش آغازین دوره به این مسئله می‌پردازیم. بعد از آن طبیعتاً لازم است منابع پژوهشی را جدی‌تر جستجو کنیم. در این بخش اغلب با انبوهی از منابع مواجه می‌شویم و همواره زمان محدودی داریم.

در نتیجه، لازم است با بهترین‌ منابع پژوهشی، یعنی مرتبط‌ترین و معتبرترین‌ها، کار را پیش ببریم. افزون بر این موارد، لازم است با برخی تله‌های پژوهشی که در آن‌ها گرفتار می‌شویم و زمان را از دست می‌دهیم آشنا شویم. به این مسائل در بخش منابع پژوهش و مدیریت زمان می‌پردازیم.

زمانی که منابع پژوهشی بیشتر می‌شوند یا درگیر چند پژوهش مختلف می‌شویم بدون سازمان‌دهی منابع برخی منابع را فراموش می‌کنیم، بین منابعی که قبلاً یافته‌ بودیم نمی‌توانیم به خوبی جستجو کنیم، فراموش می‌کنیم در انبوه منابعی که با زحمت بدست آورده‌ایم به چه موضوعاتی پرداخته شده بود و بسیاری مسائل دیگر که به سازماندهی منابع مربوط می‌شود. یکی از ابزارهای بسیار اثربخش در سازماندهی منابع پژوهشی نرم افزارهای مدیریت منابع هستند.

این نرم افزارها از جمع‌آوری منابع گرفته تا سازماندهی، به اشتراک‌گذاری و استناددهی منابع کمک‌های بزرگی به ما می‌کنند. در بخش مدیریت منابع پژوهشی برخی از مهمترین نرم افزارها در این حیطه را معرفی می‌کنیم و شما را با برخی از مهمترین امکانات آن‌ها آشنا می‌کنیم.

بعد از انتخاب بهترین منابع لازم است با خواندن دقیق منابع برگزیده را مطالعه کنیم. در این بخش الگویی را معرفی می‌کنیم که کمک می‌کند معناهای مهم نهفته در متن را استخراج کنیم و به صورت آگاهانه درونی‌سازی کنیم. بعلاوه، توضیح می‌دهیم که در متون علمی چگونه می‌توانیم با صرف زمان کمتری ایده‌های اصلی و شواهد و قرائنی را که آن‌ها را پشتیبانی می‌کنند بیابیم. به این مسائل در بخش خواندن دقیق می‌پردازیم.

اگر بدون یادداشت‌برداری منابع را مطالعه کنیم دست‌کم دچار چند آفت مهم می‌شویم، اول اینکه نمی‌توانیم از چارچوب منابع موجود به خوبی فاصله بگیریم، دوم اینکه بسیاری از نکات حیاتی را در پژوهش‌ از دست می‌دهیم و سوم اینکه احتمال بُروز سرقت ادبی ناخواسته زیاد می‌شود. نکات پیرامون یادداشت‌برداری اصولی را در بخش بعدی می‌آموزیم. 

یکی از مهارت‌هایی که از آغاز تا انجام یک پژوهش برای هر پژوهشگری ضروری است، مهارت‌های تفکر انتقادی است. به عنوان نمونه، یکی از ارکان هر پژوهشی پردازش اطلاعات است بدون قدرت تحلیل این پردازش امکان‌پذیر نیست. قدرت تحلیل افراد پیوند وثیقی با تفکر انتقادی دارد. در بخش تفکر انتقادی نحوه مواجهه سنجیده با پژوهش‌ها را می‌آموزیم. 

خواندن دقیق، یادداشت‌برداریِ اصولی و تفکر انتقادی مقدمات ضروری برای نگارش یک پژوهش اصولی، نوآورانه و پیشرو هستند. با پشت سر گذاشتن بخش‌های قبلی لازم است  با مهمترین اصول نگارش دانشگاهی آشنا ‌شویم. در بخش نگارش دانشگاهی به این مسئله می‌پردازیم. ویژگی‌های یک متن علمی اثربخش و ساختار این متون را در این بخش معرفی می‌کنیم. در این بخش می‌آموزیم که ایده‌ اصلی در هر بند و پشتیبان‌های آن‌ها لازم است چه ویژگی‌هایی داشته باشد و انواع بندنوشت‌ها از نظر محتوایی کدام موارد هستند.

در بخش تعریف پژوهش توضیح می‌دهیم که یکی از ویژگی‌های پژوهش ارتباط آن با جامعه علمی است. هر پژوهشی هم از گذشتگان تاثیر می‌گیرد هم بر آیندگان تاثیر می‌گذارد. در بخش پایانی دوره می‌آموزیم که وقتی از پژوهش‌های دیگران بهره می‌گیریم چه اصولی را باید رعایت کنیم تا دچار سرقت ادبی نشویم. برای بیان چه مطالبی لازم است استناد دهیم و برای چه مطالبی نیاز نیست. در همین راستا لازم است با نقل قول مستقیم، نقل به معنا (نقل قول غیر مستقیم) و خلاصه‌نویسی آشنا شویم. 

دو نکته کلیدی در مورد مباحث مطرح شده در دوره وجود دارد: یکی اینکه در هر بخش‌ سایت‌ها و ابزارهای الکترونیکی که می‌توانند ما را در انجام پژوهش یاری کنند معرفی شده‌اند و دیگر اینکه در تهیه محتوای دوره از منابع معتبر و بروز دنیا در حوزه‌های مربوطه استفاده شده است.

هدف از دوره مهارت‌های ضروری پژوهش چیست؟

مهارت‌های ضروری در پژوهش، کلیدی‌ترین مهارت‌هایی هستند که برای موفقیت در انجام هر پژوهشی فارغ از موضوع به آن‌ها نیازمندیم. هدف از این دوره، آموزش این مهارت‌هاست.

دوره مهارت‌های ضروری پژوهش مناسب چه کسانی است؟

تمام پژوهشگران در هر حوزه‌ای از دانش مخاطب این دوره هستند.

بعد از فراگیری دوره آموزش مهارت‌های ضروری پژوهش، چه مهارت‌هایی کسب خواهید کرد؟

• تبدیل دغدغه به مسئله پژوهشی
• یافتن منابع پژوهشی و دسترسی به متن کامل آن‌ها،
• انتخاب منابع مرتبط و معتبر، 
• آشنایی با مهمترین نرم افزارهای سازماندهی منابع پژوهشی
• خواندن دقیق
• یادداشت برداری اصولی
• تفکر انتقادی در پژوهش
• نگارش دانشگاهی و چگونگی استناد اصولی به پژوهش‌های دیگران

ویژگی‌های متمایز دوره آموزش مهارت‌های ضروری پژوهش مکتب‌خونه چیست؟

مطالب فراوانی پیرامون مهارت‌های پژوهشی در منابع پژوهشی بروز و معتبر دنیا بیان شده است. آنچه در این دوره تدریس می‌شود مهمترین و کاربردی‌ترین مباحث از این منابع است.