تست نرم افزار

تست نرم افزار فرآیند ارزیابی نرم افزار برای شناسایی و اصلاح نقص‌ها، خطاها یا مغایرت‌ها در عملکرد آن خواهد بود. هدف آن این است که اطمینان حاصل شود که نرم افزار الزامات مشخص شده را برآورده کرده و مطابق انتظار عمل می‌کند. این فرآیند حیاتی به بهبود کیفیت، قابلیت اطمینان و رضایت کاربر از برنامه‌های نرم افزاری کمک می‌کند.

تست نرم افزار چیست؟

تست نرم افزار بخشی جدایی‌ناپذیر از چرخه عمر توسعه نرم افزار محسوب می‌شود که شامل تکنیک‌ها و روش‌های مختلف برای اعتبار سنجی و تائید محصولات نرم افزاری است. این تست شامل طراحی موارد تست، اجرای آزمایش‌ها و تجزیه‌وتحلیل نتایج است تا اطمینان حاصل شود که نرم‌افزار همان‌طور که در نظر گرفته است رفتار کرده و انتظارات کاربران نهایی را برآورده می‌کند. اهداف اولیه تست نرم افزار کشف عیوب در مراحل اولیه توسعه، کاهش خطر شکست نرم افزار در تولید و اطمینان از تجربه کاربری روان و قابل‌اعتماد است. علاوه بر این، آزمایش همچنین به توسعه‌دهندگان و تیم‌ها کمک می‌کند تا قبل از عرضه به بازار، به کیفیت نرم افزار خود اطمینان پیدا کنند.

انواع تست نرم افزار

تست نرم افزار را می‌توان به‌طورکلی بر اساس معیارها و اهداف مختلف به چندین نوع دسته‌بندی کرد. برخی از انواع رایج تست نرم افزار به صورت موارد زیر هستند:

• تست واحد (Unit Testing): شامل آزمایش تک تک اجزا یا واحدهای یک برنامه نرم افزاری به صورت مجزا برای اطمینان از عملکرد صحیح آن‌ها است.
• تست یکپارچه‌سازی (Integration Testing): تعامل مناسب بین واحدها یا ماژول‌های مختلف را هنگام ادغام در اجزای بزرگ‌تر تائید می‌کند.
• تست عملکردی (Functional Testing): عملکرد نرم افزار را ارزیابی می‌کند تا اطمینان حاصل شود که الزامات مشخص شده را برآورده کرده و وظایف مورد انتظار را انجام می‌دهد.
• تست رگرسیون (Regression Testing): این نوع تست نرم افزاری به‌طور مکرر یک برنامه نرم افزاری را آزمایش می‌کند تا اطمینان حاصل شود که تغییرات یا ویژگی‌های جدید بر عملکردهای موجود تأثیر منفی نمی‌گذارد.
• تست کارایی (Performance Testing): سرعت، پاسخگویی و پایداری نرم افزار را در شرایط بارگذاری مختلف ارزیابی می‌کند تا گلوگاه‌های عملکرد را بررسی کند.
• تست امنیتی (Security Testing): بر شناسایی آسیب‌پذیری‌ها و نقاط ضعف در نرم‌افزار تمرکز می‌کند تا از حفاظت از داده‌ها و سیستم اطمینان حاصل کند.
• تست رابط کاربری (UI) (User Interface (UI) Testing): رابط کاربری گرافیکی را برای قابلیت استفاده، سازگاری و پایبندی به مشخصات طراحی تائید می‌کند.
• تست قابلیت استفاده (Usability Testing): سهولت استفاده و کاربرپسند بودن نرم افزار را ارزیابی می‌کند تا از تجربه کاربری مثبت اطمینان حاصل شود.
• تست سازگاری (Compatibility Testing): از عملکرد صحیح نرم افزار در پلتفرم‌ها، دستگاه‌ها و مرورگرهای مختلف اطمینان می‌دهد.
• تست پذیرش (Acceptance Testing): برای تعیین اینکه آیا نرم افزار با الزامات کاربران نهایی مطابقت دارد و برای استقرار آماده است یا خیر انجام می‌شود.
• آزمون اکتشافی (Exploratory Testing): شامل طراحی و اجرای آزمایشی هم‌زمان است که اغلب برای کشف عیوب یا مسائل غیرمنتظره استفاده می‌شود.
• تست بار (Load Testing): عملکرد نرم افزار را تحت بارهای بالای کاربر ارزیابی می‌کند تا گلوگاه‌های احتمالی را شناسایی کرده و از مقیاس‌پذیری اطمینان حاصل کند.
• تست آلفا و بتا (Alpha and Beta Testing): توسط کاربران نهایی در محیط‌های واقعی (بتا) یا داخلی (آلفا) برای جمع‌آوری بازخورد و شناسایی مشکلات قبل از انتشار نهایی انجام می‌شود.
• تست موقت (Ad Hoc Testing): تست غیررسمی، بدون ساختار و بدون موارد تست از پیش تعریف شده  که برای شناسایی سریع عیوب انجام می‌شود.

هر نوع آزمایش هدف خاصی را دنبال کرده و برای ارائه نرم افزار با کیفیت بالا که نیازهای کاربرانش را برآورده می‌کند ضروری است. معمولاً تیم‌های توسعه نرم افزار از ترکیبی از این انواع آزمایش در طول چرخه عمر توسعه استفاده می‌کنند تا از پوشش تست جامع اطمینان حاصل کنند.

چرا تست نرم افزار لازم است؟

تست نرم افزار به چند دلیل بسیار مهم است و اهمیت آن را نمی‌توان در فرآیند توسعه نرم افزار نادیده گرفت. در ادامه مهم‌ترین دلایل نیاز به تست نرم افزار آورده شده است.

شناسایی عیوب: تست نرم افزار به شناسایی و کشف عیوب، خطاها یا باگ‌های نرم افزار کمک می‌کند. تشخیص زودهنگام مشکلات به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد تا قبل از انتشار نرم افزار به آن‌ها رسیدگی کنند و خطر رفع پرهزینه و وقت‌گیر را در مراحل بعدی کاهش دهد.

اطمینان از کیفیت: تست تضمین می‌کند که نرم افزار الزامات مشخص شده را برآورده کرده و استانداردهای کیفیت را رعایت خواهد کرد. این به کاربر یا توسعه‌دهنده کمک می‌کند تا محصولی قابل‌اعتماد، پایدار و مطابق انتظار تولید کند که منجر به بهبود رضایت مشتری می‌شود.

اعتبارسنجی عملکرد: آزمایش نرم افزار تائید می‌کند که نرم افزار تمام عملکردهای موردنظر را به درستی انجام می‌دهد. این تضمین می‌کند که برنامه همان‌طور که طراحی شده است رفتار کرده و تجربه کاربری مثبتی را ارائه می‌دهد.

افزایش امنیت: تست امنیتی به شناسایی آسیب‌پذیری‌های نرم‌افزار کمک می‌کند و اطمینان می‌دهد که داده‌های حساس و اطلاعات کاربر از تهدیدات احتمالی محافظت می‌شوند.

بهبود برند و شهرت: نرم افزار با کیفیت بالا اعتماد کاربران و ذینفعان را ایجاد می‌کند و منجر به شهرت مثبت برای تیم توسعه و سازمان می‌شود. برعکس، نرم‌افزارهای با کیفیت پایین می‌توانند به اعتبار و وجهه برند سازمان آسیب بزنند.

کاهش خطرات تجاری: تست دقیق و کامل نرم افزار، خرابی یا نقص نرم افزار را کاهش می‌دهد که می‌تواند منجر به زیان‌های مالی و مشکلات قانونی شود.

انطباق و مقررات: در برخی از صنایع، مانند مراقبت‌های بهداشتی و مالی، نرم افزار باید الزامات نظارتی خاصی را برآورده کند. آزمایش به اطمینان از انطباق با این استانداردها کمک می‌کند.

بهبود تجربه کاربر: آزمایش نرم افزار به شناسایی مشکلات قابلیت استفاده کمک می‌کند و به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد که رابط کاربری را بهبود دهند و محصول کاربرپسندتری ایجاد کنند.

تسهیل بهبود مستمر: تست نرم افزار بازخورد ارزشمندی را به تیم توسعه ارائه می‌دهد. بر اساس نتایج آزمایش، توسعه‌دهندگان می‌توانند تنظیمات لازم را انجام دهند و به‌طور مداوم عملکرد و کیفیت نرم افزار را بهبود بخشند.

کارایی هزینه: تشخیص زودهنگام و رفع عیوب از طریق آزمایش از دوباره‌کاری و توسعه مجدد گران‌قیمت جلوگیری کرده و در درازمدت در زمان و منابع صرفه‌جویی می‌کند.

در کل تست نرم افزار یک فرآیند حیاتی است که کیفیت نرم افزار را افزایش می‌دهد، خطرات را کاهش داده و در نهایت منجر به ارائه محصولات نرم افزاری قابل‌اعتماد و موفق می‌شود. این نقش حیاتی در برآورده کردن انتظارات کاربران و تضمین موفقیت برنامه‌های نرم افزاری در بازار دارد.

بهترین شیوه تست نرم افزار چیست؟

هیچ روشی به معنای واقعی کلمه به معنی بهترین روش تست نرم افزار وجود ندارد زیرا مناسب‌ترین رویکرد به عوامل مختلفی از جمله محدوده پروژه، پیچیدگی، جدول زمانی و تخصص تیم بستگی دارد. روش‌ها و تکنیک‌های مختلف تست را می‌توان به تنهایی یا در ترکیب برای دستیابی به تست مؤثر مورد استفاده قرار داد. برخی از روش‌های رایج و پرکاربرد عبارت‌اند از:

تست چابک (Agile Testing): این رویکرد تست را با فرآیند توسعه چابک همسو کرده و بر همکاری مکرر بین توسعه‌دهندگان و آزمایش‌کنندگان تأکید می‌کند. این شامل تست تکراری و بازخورد مداوم است که به تیم‌ها اجازه می‌دهد تا به سرعت خود را با تغییرات وفق داده و نرم‌افزار را در چرخه‌های کوتاه‌تر ارائه دهند.

توسعه تست محور TDD: این تست شامل نوشتن تست‌ها قبل از اجرای کد است. توسعه‌دهندگان موارد آزمایشی را برای تعریف عملکرد موردنظر ایجاد می‌کنند و سپس کدی را توسعه می‌دهند تا آن تست‌ها را قبول کنند. این روش طراحی کد بهتر، ماژولار بودن و تمرکز بر برآوردن نیازهای خاص را تشویق می‌کند.

توسعه رفتار محور BDD :BDD توسعه TDD است که بر ثبت رفتارها و تعاملات کاربر تمرکز دارد. همکاری بین توسعه‌دهندگان، آزمایش‌کنندگان و ذینفعان را تشویق می‌کند تا الزامات را به زبانی کاربر محورتر تعریف کنند.

آزمایش اکتشافی (Exploratory Testing): این روش آزمون نرم افزار شامل طراحی و اجرای آزمون هم‌زمان است که در آن آزمایش‌کنندگان نرم‌افزار را با حداقل موارد تست اسکریپت بررسی می‌کنند. این روش برای یافتن عیوب و مسائلی که ممکن است به‌راحتی با روش‌های آزمایش رسمی قابل‌شناسایی نباشند، مؤثر است.

V-Model (مدل اعتبار سنجی و تائید): این مدل بر رابطه بین مراحل توسعه و آزمایش، با مراحل تائید و اعتبارسنجی متناظر تأکید دارد. این روش تست نرم افزار تضمین می‌کند که هر مرحله توسعه دارای یک مرحله آزمایشی مربوطه است.

تست مداوم (Continuous Testing): این رویکرد آزمایش را در کل چرخه عمر توسعه نرم افزار ادغام می‌کند، بازخورد سریع در مورد تغییرات کد ارائه می‌دهد و از تحویل مداوم نرم افزار با کیفیت اطمینان می‌دهد.

تست جعبه سیاه و جعبه سفید (Black-box and White-box Testing): این‌ها تکنیک‌های آزمایشی هستند که به ترتیب بر آزمایش عملکرد نرم افزار از منظر خارجی (بدون آگاهی از کد داخلی) و آزمایش ساختار و منطق کد داخلی تمرکز می‌کنند.

مجموعه‌های تست رگرسیون (Regression Testing Suites): توسعه مجموعه‌های تست رگرسیون جامع که عملکردهای حیاتی را پوشش می‌دهد تا اطمینان حاصل شود که تغییرات جدید بر ویژگی‌های موجود تأثیر منفی نمی‌گذارد.

انتخاب بهترین روش ارزیابی نرم افزار به نیازهای خاص پروژه، فرآیند توسعه، استراتژی و اهداف آزمایش بستگی دارد. اغلب، ترکیبی از روش‌های مختلف آزمایش، متناسب با نیازهای منحصربه‌فرد پروژه، مؤثرترین نتایج را به همراه دارد. تیم‌ها همچنین ممکن است بهترین شیوه‌ها و استانداردهای صنعتی مانند دستورالعمل‌های ISTQB (هیئت بین‌المللی صلاحیت تست نرم‌افزار) را برای هدایت تلاش‌های آزمایشی خود اتخاذ کنند. در نهایت، نکته کلیدی اتخاذ روشی است که پوشش کامل تست، تشخیص زودهنگام نقص و بهبود کلی کیفیت نرم افزار را تضمین کند.

چگونه تست نرم افزار را باید یاد بگیریم؟

یادگیری تست نرم افزار شامل کسب دانش نظری و مهارت‌های عملی است. در ادامه چند مرحله برای کمک به شما برای شروع و مهارت در تست نرم افزار آورده شده است:

• آشنایی با اصول اولیه: با آشنایی با اصول تست نرم افزار، از جمله اهمیت، اهداف و سطوح و انواع مختلف تست، شروع کنید.
• آشنایی مفاهیم تست: در مورد روش‌های مختلف آزمایش، چرخه‌های زندگی آزمایش و بهترین شیوه‌ها بیاموزید. تفاوت بین تست دستی و تست خودکار را درک کنید.
• یادگیری کار با ابزارهای تست: با ابزارها و چارچوب‌های تست محبوب مورد استفاده در صنعت آشنا شوید. برخی از ابزارهای پرکاربرد عبارت‌اند از Selenium (برای اتوماسیون وب)، JUnit (برای تست جاوا) و Postman (برای تست API).
• تحقیق در مورد تکنیک‌های طراحی تست: تکنیک‌های طراحی تست مختلف، مانند تقسیم‌بندی معادل، تجزیه‌وتحلیل ارزش مرزی و تست انتقال حالت را مطالعه کرده تا به‌طور مؤثر موارد تست را طراحی کنید.
• تمرین تست عملی: با کار بر روی پروژه‌های دنیای واقعی یا شرکت در چالش‌ها و تمرین‌های آزمایشی، تجربه عملی به دست آورید. می‌توانید از پروژه‌های متن‌باز استفاده کنید یا پروژه‌های خود را برای تمرین تست ایجاد کنید.
• تست اتوماسیون: اگر به تست اتوماسیون علاقه دارید، زبان‌های برنامه ‌نویسی مانند جاوا، پایتون یا جاوا اسکریپت را یاد بگیرید. علاوه بر این، چارچوب‌های اتوماسیون تست مانند TestNG، JUnit یا pytest را بیاموزید.
• دوره‌ها و آموزش‌های آنلاین: بسیاری از پلتفرم‌های آنلاین دوره‌های جامع تست نرم‌افزار را ارائه می‌دهند. به دنبال دوره‌های معتبری باشید که جنبه‌های مختلف تست، چه دستی و چه خودکار را پوشش می‌دهند. برای این هدف می‌توانید از دوره‌های آموزش تست نرم افزار مکتب خونه استفاده کنید.
• خواندن کتاب‌ها و وبلاگ‌ها: کتاب‌ها، مقاله و وبلاگ‌های متعددی برای تست نرم‌افزار اختصاص داده شده‌اند که می‌توانند بینش‌های ارزشمند و نکات کاربردی را ارائه دهند.
• پیوستن به انجمن‌های تست نرم افزار: با جوامع تست نرم‌افزار، انجمن‌ها و گروه‌های بحث درگیر شوید تا از متخصصان با تجربه یاد بگیرید، سؤال بپرسید و دانش خود را به اشتراک بگذارید.
• شرکت در کارگاه‌ها و وبینارها: در کارگاه‌ها و وبینارها شرکت کنید تا از آخرین روندهای تست، ابزارها و تکنیک‌ها مطلع شوید.
• همکاری در پروژه‌ها: با آزمایش‌کنندگان یا توسعه‌دهندگان دیگر در پروژه‌های منبع باز یا پروژه‌های شخصی همکاری کنید تا تجربه عملی کسب کنید و از دیگران بیاموزید.

به یاد داشته باشید که تست نرم افزار یک فرآیند یادگیری مداوم محسوب می‌شود زیرا چشم‌انداز توسعه نرم افزار به‌طور مداوم در حال تکامل است. به تمرین، تحقیق و به‌روز ماندن با آخرین روندها ادامه دهید تا به یک کارشناس تست نرم افزار ماهر تبدیل شوید. در مکتب خونه انواع دوره آموزش تست مهندسی نرم افزار موجود است که می‌تواند به کاربران کمک کند اولین و مه‌ترین قدم‌های خود را در این مسیر بردارند.